İlk Osmanlı yapılarını, estetikleri, sadelikleri, yakınlıkları ve insana coşku veren özellikleri ile anlatan ve biri diğerinin manzarasını kapatmayan Göynük evleri; Anadolu’da Türk yaşayışının ve yerleşme kültürünün önemli örneklerindendir.

Her eski evin bir öyküsü vardır. 100-150 yıl öncesinin mimari özellikleriyle bezeli bu tarihi kent sokağıyla, çarşısıyla, meydanlarıyla soluk alıp veren canlı bir anıttır.

Köşe başı çeşmeleri, yosunlaşmış alaturka kiremitleri ile dikkat çeken evler, kentin içinden akan derelerin yamaçlarına, zaman zaman %40’ı bulan eğim üzerine bahçeler içerisinde özenle kurulmuştur.

Göynük evlerinin boyutu ve biçimini belirleyen üç temel unsurdan söz edilebilir: Çok nüfuslu aile yapısı, yağışlı iklim, kültürel zenginlik. Sofalar ve odaların tavanları ahşap süslemelerle kaplıdır. Her odada sedir düzeni ve çoğu zaman ocak vardır. Oda yan duvarlarında ahşap dolaplar ve sergen yer alır. Sofalarda, eyvanlarda ve odalarda zaman zaman kalem işi süslemelere rastlanır.

Avlu, Osmanlı evleri için vazgeçilmez bir unsurdur. Osmanlıda evlerin kapıları avluya açılır ve avludan sokağa açılan kapı evin en dış kapısıdır. Ev özel alan olması hasebiyle mahrem bir alandır. Evin kapısının direkt olarak dışarıya değil de bir avluya açılıyor olması bu hassasiyetin bir sonucudur. Topraktan kopmak istemeyen Anadolu insanı büyük ya da küçük bir bahçe ile yeşile olan özlemini giderir. Tandır, kuyu, çeşme, havuz, ocak gibi öğelerin bulunduğu bahçe ya da avlular evin en renkli ve fonksiyonel bölgeleridir. Bu avlular, çocukların oyun oynadıkları güvenli alanlardır. Evin mahremiyetini sağlayan unsurlardan biri de her biri estetik zevkin eseri olan kapı tokmaklarıdır. Kapı tokmakları, eve gelen kadın ve erkek misafirler için ayrı ayrı özelliklerde tasarlanırdı. Tokmağın sesinden gelenin kadın mı erkek mi olduğunu anlamak mümkündü.